اسید فسفریک

اسید فسفریک

اسید فسفریک  یا ارتوفسفریک یک اسید ضعیف با فرمول شیمیایی H3PO4 است.اسید فسفریک از جمله پرمصرف ترین مواد شیمیایی در صنعت است.

از اسید فسفریک در تولید کودهای شیمیایی فسفاته،پاک کننده های صابونی و غیرصابونی،تصفیه آب،داروسازی،مکمل های خوراک دام و طیور(دی و مونوکلسیم فسفات)،مواد فسفاته شوینده ها،تصفیه پساب ها،ضد حریق در برخی سطوح و عوامل بازدارنده اشتعال،به عنوان ماده افزودنی در نوشابه های گازدار و نیز جهت تمیز کردن و جرم گیری سطوح فلزی به کار می رود.همچنین از اسیدفسفریک 37 درصد در دندانپزشکی قبل از ترمیم های کامپوزیت استفاده می شود.

در سال 2021 حجم بازار فسفریک اسید 49 میلیون و 164 هزار تن بوده است که پیش بینی می شود تا پایان سال 2026 به 53 میلیون تن در سال افزایش پیدا کند.

در بین مناطق مختلف جهان،منطقه شمال شرقی آسیا با محوریت چین بیشترین میزان تولید اسیدفسفریک را به خود اختصاص داده است.بعد از آن منطقه آفریقا به دلیل وجود معادن غنی خاک فسفات از بزرگترین تولیدکنندگان فسفریک اسید در جهان محسوب می شود.

فسفریک اسید تولید شده درجهان به طور عمده جهت کاربردهای کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.فسفر یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان به شمار می رود.

فسفات های آلی ترکیباتی هستند که انرژی لازم را برای اکثر واکنش هایی که در سلول های زنده رخ می دهند،مهیا می کنند.بنابراین خاک های غنی با کودهای فسفاتی رشد گیاهان را بالا می برند.

متداول ترین کودهای فسفاته،کودهای ترپیل سوپر فسفات،دی آمونیوم فسفات،مونوآمونیوم فسفات هستند.مناطق شمال شرقی آسیا،آمریکا شمالی،اروپا و آفریقا به ترتیب بزرگترین مصرف کنندگان فسفریک اسید در جهان هستند.

تقاضای اسید فسفریک به تفکیک مصرف: کشاورزی 89%-صنعتی 8% و سایر 3%  است.

شرکت OCP مراکش بزرگترین تولیدکننده فسفریک اسید در آفریقا و دنیاست که ظرفیت بیش از 8 میلیون تن در سال را دارد و شرکت MOSAIC دومین کارخانه تولیدی است که بیش از 5 میلیون تن در سال تولید می کند.

ظرفیت اسمی واحدهای تولیدکننده اسیدفسفریک در کشور ایران حدود 500 هزار تن در سال بوده و اکثر واحدهای تولیدی با راندمان 75% در حال کار هستند.

لازم به ذکر است که به دلیل محدود بودن منابع خاک فسفات در کشور عمده خوراک مورد نیاز واحدهای اسیدفسفریک از طریق واردات انجام می شود.

نتیجه گیری:

با توجه به کاربردهای گسترده اسیدفسفریک،باید برنامه ریزی جامعی در خصوص افزایش تولید این محصول انجام گیرد.

در کشور عزیزمان ایران ذخایر نسبتا قابل توجهی از خاک فسفات موجود است،از این رو نیاز است که با تمرکز هرچه بیشتر روی ذخایر موجود در کشور و بهره گیری از فناوری های به روز جهت توسعه زنجیره فسفات در کشور اقدام نمود.

White phosphorus production by a carbothermic reduction of upcycled crude phosphoric acid

A novel and complete process for iodine extraction and recovery from industrial wet-process phosphoric acid based on chemical oxidation and solvent extraction