تاثیر فسفر در جیره دام
تاثیر فسفر در جیره دام
تاثیر فسفر در جیره دام
اهمیت فسفر در جیره دام
تغذیه مناسب یکی از اصلی‌ترین عوامل موفقیت در پرورش دام و طیور است. در این راستا، توجه به ترکیب مواد غذایی و تأمین نیازهای معدنی حیوانات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فسفر و کلسیم به‌عنوان دو ماده معدنی کلیدی، نقشی حیاتی در سلامت و عملکرد دام و طیور ایفا می‌کنند. کمبود این مواد می‌تواند به مشکلات جدی در رشد، تولید مثل و سلامت عمومی حیوانات منجر شود.
نقش کلسیم و فسفر در سلامت دام
کلسیم و فسفر به‌عنوان دو عنصر اساسی، در ساختار استخوان‌ها و دندان‌ها نقش دارند. این دو عنصر در فرآیندهای متابولیک و فیزیولوژیک حیوانات نیز اهمیت دارند. کلسیم در آزادسازی استیل‌کولین، فرآیند انعقاد خون و حفظ تعادل مایعات بدن مؤثر است. همچنین، در ترشح انسولین از لوزالمعده نقش دارد.
از سوی دیگر، فسفر به‌عنوان جزئی از DNA و RNA در تمامی سلول‌ها وجود دارد و در ذخیره و انتقال انرژی نیز اهمیت دارد. این عنصر در بدن به‌صورت ATP و کراتین فسفات ذخیره می‌شود و در تأمین انرژی برای فعالیت‌های سلولی نقش دارد. علاوه بر این، فسفر در تنظیم اسید و باز بدن و جذب مواد مغذی از روده نیز مؤثر است.
عوارض کمبود فسفر و کلسیم
کمبود کلسیم و فسفر می‌تواند به بروز بیماری‌های جدی منجر شود. به‌عنوان مثال، در نشخوارکنندگان، کمبود کلسیم ممکن است باعث ایجاد بیماری‌هایی مانند تب شیر شود. همچنین، کمبود فسفر می‌تواند به اختلالات تولید مثلی و کاهش عملکرد تولیدی منجر گردد.
بیماری‌های ناشی از کمبود این مواد معدنی شامل استئومالاسی و ریکتز است که به ضعف استخوان‌ها و کاهش کیفیت زندگی حیوانات منجر می‌شود. بنابراین، تأمین مناسب این مواد معدنی در جیره غذایی، یک نیاز اساسی است که باید به آن توجه شود.
منابع فسفر در جیره دام
برای تأمین نیازهای فسفری دام، می‌توان به منابع مختلفی اشاره کرد. این منابع به‌طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند: منابع گیاهی، منابع حیوانی و منابع معدنی.
- منابع گیاهی: دانه‌های روغنی و دانه‌های غلات، منابع اصلی فسفر در جیره‌های گیاهی هستند. فیتات، که ذخیره اصلی فسفر در گیاهان است، به‌ویژه در دانه‌های گیاهی وجود دارد. اما باید توجه داشت که فسفر موجود در دانه‌های گیاهی به‌صورت فیتات است که قابلیت هیدرولیز آن در دستگاه گوارش حیوانات متفاوت است. عواملی مانند فعالیت فیتاز، میزان الیاف و وجود ویتامین D3 بر قابلیت جذب فسفر تأثیرگذارند.
- منابع حیوانی: مواد خوراکی با منشأ حیوانی مانند پودر گوشت، پودر ماهی و پودر استخوان به‌عنوان مکمل‌های پروتئینی در جیره دام و طیور استفاده می‌شوند. این منابع دارای درصد بالایی از پروتئین و فسفر هستند و می‌توانند به‌طور مؤثری نیازهای غذایی دام را تأمین کنند. استفاده از این مکمل‌ها به دامپروران کمک می‌کند تا نسبت دقیق‌تری از کلسیم و فسفر را در جیره تأمین کنند.
- منابع معدنی فسفر: سنگ‌های فسفات به‌عنوان منابع معدنی فسفر شناخته می‌شوند. این سنگ‌ها معمولاً از معادن استخراج و با روش‌های شیمیایی فرآوری می‌شوند. سنگ‌های فسفات به اشکال مختلفی مانند مونوکلسیم فسفات و دی‌کلسیم فسفات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مواد معدنی باید به‌گونه‌ای در جیره گنجانده شوند که به راحتی توسط بدن دام جذب شوند.
تأمین نیازهای فسفری و کلسیمی در جیره دام و طیور، نه تنها به بهبود سلامت و رشد حیوانات کمک می‌کند، بلکه می‌تواند عملکرد تولیدی آن‌ها را نیز افزایش دهد. استفاده از منابع مختلف و متعادل در جیره غذایی، کلید موفقیت در پرورش دام و طیور است.
از این رو، دامپروران باید به‌دقت به ترکیب جیره و تأمین نیازهای معدنی توجه کنند تا از بروز مشکلات ناشی از کمبود این مواد جلوگیری کنند. با توجه به اهمیت فسفر و کلسیم، برنامه‌ریزی مناسب در تأمین این مواد معدنی می‌تواند به سلامت و بهره‌وری بیشتر در صنعت دامپروری منجر شود.
references:
Feed management practices to reduce manure phosphorus excretion in dairy cattle
