نقش بیولوژیکی کلسیم و فسفر در دام و طیور

اهمیت کلسیم و فسفر:

بیشترین میزان ماده معدنی موجود در بدن دام و طیور را کلسیم و فسفر تشکیل می دهد.
حدود 99 درصد کلسیم و ۸۰ درصد فسفر بدن دام و طیور عمدتا به صورت هیدروکسی فسفات کلسیم در ساختمان استخوان ها وجود دارد .

کلسیم به صورت کربنات کلسیم از ترکیبات اصلی ساختمان پوسته تخم مرغ بوده و در تحریک سلول های عصبی و انتقال پیام های عصبی – عضلانی و انقباض عضلات نقش موثری دارد ،علاوه بر این کلسیم در فعالیت آنزیم ترمبوکیناز که از عوامل انعقاد خون می باشد اهمیت دارد. کلسیم همراه با سدیم و پتاسیم برای ضربان طبیعی قلب و تعادل PH مایعات بدن ضروری است.

فسفر در انتقال و ذخیره انرژی نقش اساسی داشته و به همراه کلسیم قسمت اصلی بافت های استخوان و دندان را تشکیل میدهد. فسفر در متابولیسم پروتئین و تبادلات انرژی داخل سلول به صورت ADP و ATP که از منابع اصلی انرژی تمام فعالیت های سلولی است دخالت و نقش مستقیم دارد و در ساختمان اسیدهای نوکلئیک و بعضی از کوآنزیم ها وجود دارد. فسفر در ساختمان غشای سلولی ( فسفو لیپیدها ) حضور مستقیم دارد.

کمبود فسفر موجب بروز ضعف کاهش تولید ( به دلیل کاهش انرژی و کاهش جذب مواد غذایی) کاهش رشد و اختلال در متابولیسم بافت استخوانی می شود .

کمبود کلسیم موجب کاهش ذخایر این دو عنصر در استخوانها شده که مهمترین علایم بالینی آن نرمی استخوان در دام های جوان که تحت عنوان ریکتز و در دام های بالغ تحت عنوان استئومالاسی نامیده می شود .

نسبت مناسب بین این دو عنصر در جیره اهمیت بیشتری نسبت به مقدار هر یک از آن ها به تنهایی دارد . این نسبت در جیره طیور در حال رشد 2 به 1 است و در طیور تخم گذار به 5/3 به 0.7 تغییر می یابد. هر گونه کمبود فسفر و کلسیم یا مناسب نبودن نسبت آن ها و همچنین کمبود ویتامین  D که در متابولیسم آن ها اهمیت دارد سبب بروز عوارض مهمی مثل نرمی استخوان ،نرمی پوسته تخم مرغ ، شکستگی استخوان ، فلجی ، سخت زایی در دام ، بیماری تب شیر یا هیپو کلسیمی بعد از زایمان و تلفات میشود . کلسیم و فسفر در موارد خوراکی مورد استفاده در تغذیه طیور به خصوص در پودر ماهی و پودر گوشت به مقدار قابل توجهی وجود دارد معمولا نیازهای کلسیم و فسفر دام و طیور از جیره غذایی تامین نشده و نیاز به افزودن مکمل های فسفر و کلسیم وجود دارد.

  در حیوانات تک‌معده ­ای مانند طیور به دلیل کمبود تولید آنزیم فیتاز در بخش‌های ابتدایی روده، هضم فسفر موجود در گیاهان که بخش عمده­ای از آن به شکل باند شده با فیتات­ها می ­باشد، محدود بوده و با مشکل روبرو است ، بنابراین برای تأمین فسفر مورد نیاز پرنده، در جیره­ های غذایی به طور معمول از منابع فسفر دارای قابلیت هضم بالا (مانند دی‌کلسیم‌فسفات) استفاده می شود.

دی کلسیم فسفات مورد استفاده در جیره باید استاندارد لازم را دارا باشد زیرا در صورت نامرغوب بودن دی کلسیم فسفات مصرفی مواد سمی از جمله فلزات سنگین (آرسنیک) وارد بدن دام  وطیور شده و در آن صورت زیان های این محصولات بیش از فوایدشان برای دام و طیور می شود و باعث علائم مسمومیت شده و در نهایت با کاهش راندمان تولید و تلفات،منجر به وارد آمدن خسارات اقتصادی قابل توجه به صنعت دام و طیور می شود  دی کلسیم فسفات شرکت پویاخجسته از مرغوبیت بالایی برخوردار بوده و پیوسته نمونه به آزمایشگاه های مرتبط ارسال و نتایج توسط متخصصان دام و طیور بررسی می گردد.